Blisko Ziemi trzy planety w strefie życia

Europejski zespół astronomiczny - European Southern Observatory - ESO, przy użyciu urządzeń Obserwatorium La Silla - nowego belgijskiego teleskopu TRAPPIST, odkrył trzy planety znajdujące się w ekosferze gwiazdy, której system znajduje się 40 lat świetlnych od Ziemi. Wszystkie są kamieniste i wielkości Ziemi, prawdopodobnie panują na nich temperatury zbliżone do Wenus (planeta bliższa gwieździe) i Ziemi (dwie planety dalsze). Co ciekawe, to pierwsze planety na których panują warunki bliskie lub tożsame z ziemskimi, znajdujące się w ekosferze wokół niewielkiej, stabilnej gwiazdy o niskiej jasności własnej. Takie gwiazdy przeważają w wielu systemach.

Międzynarodowy zespół pracujący pod kierownictwem prof. Michaëla Gillona z Institut d'Astrophysique et Géophysique at the University of Li?ge w Belgii, obserwował poprzez teleskop TRAPPIST system gwiazdy 2MASS J23062928-0502285, której nadano nazwę Trappist One. Odkryto że gwiazda jest regularnie zaciemniana przez stosunkowo duże obiekty, przechodzące między nią a Ziemią. Dokładniejsze analizy wykazały, że są to trzy planety masą bardzo zbliżone do Ziemi i kamieniste (podobnie jak Ziemia).

Trappist One jest czerwonym karłem, nieco większym od Jowisza. Leży w konstelacji Wodnika, jednak ze względu na dość nikłą jasność nie zobaczą go teleskopy astronomów -amatorów. Tego typu gwiazdy są bardzo często spotykane w naszej Galaktyce - Drodze Mlecznej, ze względu na stabilność i bardzo długi czas życia bez zmiany jasności. Po raz pierwszy jednak wokół takiej gwiazdy odkryto planety w ekosferze i to od razu trzy. Obserwacje wykonane większymi od TRAPPIST teleskopami jak HAWK-I na 8 metrowym, należącym do ESO, Very Large Telescope w Chile wykazały że czas obiegu wynosi dla dwóch planet 1,5 dnia i 2,4 dnia. W przypadku trzeciej planety pomiary są bardzo niedokładne i wynoszą od 4,5 dnia do 73 dni.

Według prof. Michaëla Gillona z tak ciasnymi orbitami, planety te są od 20 do 100 razy bliżej swojej gwiazdy niż Ziemia - Słońca. "Struktura tego systemu planetarnego zbliżona jest, zachowując skalę, do Jowisza i jego księżyców" - stwierdza w publikacji w "Nature" prof. Gillon.

Mimo tak ciasnych orbit bliższa z planet otrzymuje tylko czterokrotnie więcej promieniowania niż Ziemia od Słońca, zaś dwie następne - mniej więcej tyle samo, co nasza planeta. Dzieje się tak, ponieważ macierzysta gwiazda jest daleko słabsza niż Słońce. Jest możliwe, że na powierzchni dwóch dalszych planet mogłoby istnieć życie, przy czym dalsza otrzymująca już mniej promieniowania niż nasza planeta, byłaby "lodowym światem" z niezalodzonymi obszarami.

Jak zauważył współautor publikacji prof. Julien de Wit z Massachusetts Institute of Technology (MIT) w USA, wielkie teleskopy będące w budowie jak E-ELT należący do ESO oraz James Webb Space Telescope, należący do konsorcjum NASA/ESA/CSA, który ma być wystrzelony w 2018 roku, będą badać Trappist One i jej otoczenie. Chodzi przede wszystkim o określenie przypuszczalnego składu atmosfery tych planet oraz wykrycie śladów wody i aktywności biologicznej.

Odkrycie dokonane w systemie Trappist One całkowicie zmienia kierunki poszukiwania planet w ekosferze, dlatego, ze 15 proc. wszystkich gwiazd blisko Słońca to karły, zwykle czerwone. Do tej pory w poszukiwaniach planet nadających się do życia wyszukiwano najpierw systemy z gwiazdami zbliżonymi do Słońca. Obecnie wiadomo, że można planety w ekosferze znaleźć też wokół starych gwiazd.

MW